پل خواجو
پل خواجو
پل خواجو، در شهر اصفهان و بر روی رودخانه زایندهرود در شرق سی وسه پلقرار دارد.این پل را همچنین پل شاه، پل بابا رکنالدین (مسیر رفتن به خانقاه و آرامگاه بابا رکنالدین و تخت فولاد) و پل حسنبیگ (نام پل قبلی که در زمان شاهعباس تخریب شد و این پل به جای آن ساخته شد.) هم نامیدهاند و از بناهای شاه عباس دوم صفوی است که در سال ۱۰۶۰ هجری قمری بنا شدهاست. در میانه پل خواجو، ساختمانی مخصوصی که به بیگربیکی شهرت دارد
پل خواجو، در شهر اصفهان و بر روی رودخانه زایندهرود در شرق سی وسه پل قرار دارد. این پل را همچنین پل شاه، پل بابا رکنالدین (مسیر رفتن به خانقاه و آرامگاه بابا رکنالدین و تخت فولاد) و پل حسنبیگ (نام پل قبلی که در زمان شاهعباس تخریب شد و این پل به جای آن ساخته شد.) هم نامیدهاند و از بناهای شاه عباس دوم صفوی است که در سال ۱۰۶۰ هجری قمری بنا شدهاست. در میانه پل خواجو، ساختمانی مخصوصی که به بیگربیکی شهرت دارد بنا شده است که برای اقامت موقتی شاه صفوی و خانواده او ایجاد شده بود و هم اکنون نیز وجود دارد و طاقهای آن دارای تزئینات نقاشی بسیار زیبایی است و در واقع پل خواجو به خاطر معماری و تزئینات کاشیکاری آن از دیگر پلهای زاینده رود مشهورتر است. درازای پل ۱۳۳ متر و پهنای آن ۱۲ متر است. این پل را به نامهای دیگری نیز خواندهاند ولی به سبب قرار گرفتن در محله خواجو به پل خواجو بنام است.
پل خواجو به خاطر معماری و تزئینات کاشیکاری آن از دیگر پلهای زاینده رودمشهورتر است. این پل که در دوران صفوی یکی از زیباترین پلهای جهان به شمار میرفت، بیشتر به منزله سد و بند بودهاست. در میان هریک از دو ضلع شرقی و غربی پل ساختمانی بنا شده که شامل چند اتاق مزین به نقاشی است. این ساختمان که (شاه نشین) نامیده میشود در آن دوره جایگاه بزرگان و امیرانی بوده که برای تماشای مسابقات شنا و قایقرانی بر روی دریاچه مصنوعی به این مکان فراخوانده میشدند. باقی مانده یک نیمکت سنگی تمام چیزی است که از صندلی پادشاه باقی مانده است. به سخن پروفسور اپهام پوپ و ژان شاردن، پل خواجو " یک اثر تاریخی اوج معماری پل فارسی و یکی از جالب ترین پلهایی است که وجود دارند... که در کل آن ضرباهنگ و شرافت و عزت و ترکیب شاد ترین قوام، ابزار، زیبایی، و تفریح و سرگرمی وجود دارد".
در گوشههای ضلع شرقی پل خواجو دو شیرسنگی وجود داردکه ظاهراً" نماد سپاهیان بختیاری محافظ اصفهان و زاینده رود هستند. این پل دارای ۲۴ دهانهاست که از مکعبهای به دقت تراشخورده ساخته شده و در بخش میانی، با سدهای چوبی برای گرفتن جلو رودخانه مسدود گردیدهاست. خواجو یکی از پلهایی است که در تنظیم جریان آب در رودخانه به دلیل وجود دروازه بند یا دریچه در زیر قوسهایش نقش داشته است. هنگامی که دریچههای سد بسته می شده است، سطح آب در پشت پل بالا آمده سبب تسهیل آبیاری باغهای بسیاری در طول بالادست این پل می شده است.
نحوه مرمت این پل مورد انتقاد قرار گرفته است چون دستاندرکاران جمهوری اسلامی در سال ۱۳۸۸ با زیرپا گذاشتن اصل حفظ اصالت و سندیت طرح و ماده تشکیلدهنده اثر و تعویض سنگهای قدیمی پلهها با سنگهای جدید به اصلیت این بنای اصیل ایرانی آسیب زدند. پل خواجو که از اواخر دوره تیموری شالودههایی داشته است به امر شاه عباس دوم در سال 1060 هجری به صورت امروزی آن ساخته شده در قسمت خاور رودخانه زاینده رود واقع شده است. غرفههای آن با تزیینات کاشی کاری و نقاشی پوشیده شده است. در وسط این پل، ساختمان مخصوصی که به بیگلر بیگی شهرت دارد برای اقامت موقتی شاه صفوی و خانواده او بنا شده که این ساختمان هم اکنون نیز وجود دارد و اتاقهای آن دارای تزیینات نقاشی است. نام اصلی این پل « پل شاهی » بوده و خواجو نامی است که طی دو قرن اخیر به علت مجاورت با محله خواجو به آن اطلاق شده است. پل خواجو در طراحی جدید برای چندین منظور در نظر گرفته می شود. قسمت فوقانی برای حرکت سریع و عبور کالسکه ها و چهارپایان بوده در حالی که بخش تحتانی عمدتاً برای حرکت آرام و توقف و تأمل عابرین پیاده بوده است. قسمت زیرین تماماً از سنگ و ملات ساروج ساخته شده و دهانههای عبور آب به صورت بند با تختههای قطور چوبی قابل کنترل می باشد و با بستن کامل دهانهها سطح آب در قسمت باختری پل بالا آمده و دریاچه کوچکی را به وجود می آورد. در سمت خاوری، پله کانهای سنگی این پل انسان را تا حد تماس با آب به پایین هدایت می کنند. ضمن این که این پله کانها خود محلی برای نشستن و لذت بردن از مناظر طبیعی می باشد.