غار کبوتر (هامپوییل) یکی از غارهای استان آذربایجان شرقی است که در ۸ کیلومتری جنوب شرق شهر مراغه و در نزدیکی روستای گشایش واقع شده‌است. در ابتدای ورودی غار میدان بزرگی وجود دارد که سقف آن لانهٔ کبوتران است. پس از تونل کم‌ارتفاعی که در سمت راست قرار دارد، میدان نسبتاً بزرگ دیگری نیز وجود دارد. در این میدان چهار حلقه چاه به عمق تقریبی ۱۰ تا ۱۲ متر وجود دارد که همهٔ آن‌ها به یک میدان بزرگ در اعماق زمین منتهی می‌شوند. در این میدان صخره‌های بزرگی دیده می‌شود که تا خردادماه به‌دلیل ریزش آب‌های زیرزمینی سطح آن‌ها لغزنده بوده و عبور از آن‌ها احتیاط زیادی را می‌طلبد. سپس این میدان بزرگ به اتاق‌های بزگ و در نهایت به تونل‌های باریکی ختم می‌شود. در سقف اتاق‌ها صدها خفاش به‌حال آویزان دیده می‌شوند که با هماهنگی خاصی به‌طور موزون در نوسانند. رسوبات آهکی متعددی طی میلون‌ها سال تشکیل یافته و مناظر زیبایی به‌وجود آورده‌اند. تاکنون هیچ‌کس نتوانسته به انتهای این غارها دسترسی پیدا کند. غار هامپوئیل که در میان مردم محلی به «غار کبوتر» نیز معروف است، در 15 کیلومتر جنوب شرقی مراغه و در حوالی روستای «گشایش» واقع شده است.
این غار در کمرگاه کوهی صخره‌ای، رو به جنوب قرار گرفته است و از بستر رودخانة «موردی چای» حدود 1600 متر ارتفاع دارد. عرض دهانة غار 8 متر است و ارتفاع آن به 25 تا 40 متر است. طول و عرض میدان اول غار تقریباً 40 در 60 متر است. در ابتدای ورود به غار، کتیبه‌ای به زبان روسی دیده می‌شود که تاریخ آن مربوط به سال 1925 میلادی است. اهمیت غار کبوتر به خاطر وجود چاه‌های عمیق و مخوفی است که به صورت تنوره‌های سنگی و تالارهای بزرگ دیده می‌شود. این غار بیش از غارهای دیگر مورد توجه غارشناسان، محققان و کوهنوردانی است که همه ساله برای بازدید از آن به این منطقه سفر می‌کنند.
از دهانة غار که وارد می‌شویم به محوطة وسیعی می‌رسیم که در سقف آن دو حفرة جالب توجه وجود دارد. در قسمت شمال شرقی انتهای میدان اول، راهرویی بسیار تنگ وجود دارد که راه ورود به میدان دوم است. در میدان دوم، چهار راهی وجود دارد که دو راه به میدان اول، یکی به سمت داخل غار و راه بعدی که راهروی تنگی است به محوطة دیگری در جنوب شرقی غار باز می‌شود.
در سمت شمال و شمال شرقی میدان دوم، چهار حفره و فرورفتگی گود به چشم می‌خورد، که نشان دهندة وجود چهار حلقه چاه عمیق است. همه ساله تغییرات زیادی در داخل غار اتفاق می‌افتد. تغییرات عمدة میان میدان اول و دوم، از نظر زمین‌شناسی، پیدایش خاکستر است که گاهی تا قوزک پا و حتی تا زانو می‌رسد. داخل چاه‌های متعدد غار، دو سفرة آب وجود دارد که یکی به علت ریزش از بین رفته، ولی در چاه دیگر آب وجود دارد و صدای جریان آن از بالا به گوش می‌رسد.
در اطراف چاه‌ها و دیواره‌ها و سقف میدان دوم رسوبات آهکی و استالاکتیت، مناظر جالب توجه و زیبایی به وجود آورده است. هوای غار بسیار مرطوب است و در انتهای آن به خصوص در کنار چاه سوم و چهارم هوای کافی وجود ندارد و برای رسیدن به کنار چاه‌های مزبور، بدون تجهیزات کافی مانند طناب، نورافکن، وسایل ایمنی، کپسول هوا و راهنما غیرممکن است. در حال حاضر این غار تحت مدیریت و بهره‌برداری سازمان یافته نیست.