قره کلیسا، کلیسای تادئوس مقدس یا کلیسای طاطاووس در جنوب ماکو و 20 کیلومتری شمال شرقی چالدران در کنار روستایی به همین نام واقع شده است. قدمت آن به قرون هفتم و دوازدهم میلادی برمی‌گردد. به سبب دفن تاتووس یکی از حواریون حضرت عیسی مسیح در این کلیسا، کلیسای تاتووس نزد ارمنیان بسیار مقدس و محترم است. می‌توان گفت قره کلیسا معتبرترین، معروف‌ترین و پر نقش و نگارترین کلیسای ایران است.

تاریخ ساخت این کلیسا بنا به روایت موسی خورنی مورخ مشهور ارمنیان به اوایل دوره مسیحیت برمی‌گردد. بدین ترتیب که کلیسای مورد نظر بر روی آرامگاه طاطاوس مقدس که از مبشرین دین مسیحیت بود بنا شده است. از سال ۱۲۴۳ م نام «کلیسای طاطاووس مقدس» متناوباً در آثار و کتب مختلف، به ویژه مجامع مذهبی ارمنیان به چشم می‌خورد.

موقعیت جغرافیایی کلیسا طوری است که اطراف آن را از هر طرف کوه در بر گرفته است و در کنار کلیسا رودخانه‌ای جاری است. تکنیک و حجم‌پردازی در بنای قره کلیسا در نوبه خود از کم نظیرترین پرداخت‌های هنرهای تجسمی است. بنا بر عقیده ارامنه کلیسای طاطائوس اولین کلیسایی است که به دستور مبشرین و حواریون مسیح در دنیا ساخته شده است و چون از نظر مذهبی، شهادت را بزرگترین سعادت برای بشر می‌دانند، هر سال در روزهای آخر تیرماه و هفته اول مرداد ماه که مصادف با قتل تادی مقدس و پیروان مسیحی او است در قره کلیسا مراسم خاصی بر پا می‌کنند. در اطراف کلیسا، به رغم فراوانی جمعیت در روزهای جشن، ساختمان و بنایی برای بیتوته زائران نیست. خانه‌های روستایی قره کلیسا (در سیصد متری کلیسا، که 10 تا 12 خانه است) متعلق به کشاورزان مسلمان روستاست و مورد استفاده مسافران قرار نمی گیرند.

برای بازدید از قره کلیسا دو مسیر وجود دارد. مسیر اول از تبریز است. فاصله تبریز تا قره کلیسا حدود 270 کیلومتر بوده و لازم است شهرهای مرند، قره ضیاءالدین و شوط را پشت سر گذاشت.

در تیر ماه سال 87 قره کلیسا به عنوان نهمین اثر ثبت شده کشور در سی و دومین نشست میراث جهانی یونسکو در کبک کانادا در فهرست آثار تاریخی جهان قرار گرفت و ثبت جهانی شد.

برای آشنایی با مراسم ارامنه و دیدن این اثر جهانی آذربایجان غربی در تور قره کلیسا همسفر ارسباران باشید.