افعی شاخدار
افعی شاخدار
در ایران خزندگانی که تاکنون شناسایی شدهاند متعلق به 5 راسته و 21 خانواده هستند که 10 گونه لاک پشت، یک گونه تمساح، 112 گونه سوسمار، یک گونه کرم سوسمار، 72 گونه مار (مجموعاً 206 گونه) هستند.
اکولوژی ایران به گونهایست که نزدیک به سه چهارم سطح آن را مناطق خشک و نیمه خشک تشکیل داده که شامل مناطق کوهستانی و مناطق خشک بیابانی است. این اقلیم گرم و خشک باعث حضور مارها و در کل خزندگان بیابانزی در کشورمان شده. در بین این مارها 21 گونه سمی و 35 گونه غیر سمی و حدود 5 گونه مار دریایی مشاهده شده است.
خزندگان و مارهای سمی همهجا هستند، زیر زمین، مناطق بیابانی، مناطق آبی و حتی روی درختان. افعی شاخدار، مار سمی است که تقریباً در همه جا به جز مناطق قطبی یافت میشود. نام انگلیسی آن Desert horned viper است. این خزنده اندازههای متفاوت دارد. کوچکترین نوع آن 7 سانتیمتر است و گاهی اوقات با کرم اشتباه گرفته میشود. سر این مار پهن است و پولکهای تیغداری روی آن دیده میشود. افعی شاخدار به رنگهای زرد قهوهای، شنی و یا خاکستری یافت شده است. سطح شکم این مار سفید و یا زرد است و روی بدنش خالهای قهوه ای دارد. غذای این جانور خزندگان کوچکتری مثل مارمولک است.
مناطق شنی و صحراها زیستگاه این موجود است. برای مثال میتوان شبه جزیره عربستان، سوریه، عراق، کویت، اردن و جنوب غربی ایران را نام برد.
وضعیت زیستی و حمایتی خزندگان بر اساس طبقهبندی اتحادیه جهانی حفاظت، جمعیت خزندگان در سه طبقه بحرانی، در خطر انقراض و آسیب پذیر قرار میگیرند. به این ترتیب لاک پشت عقابی در وضعیت بحرانی است. سایر لاک پشتهای دریایی را تا سال 1996 در خظر انقراض میدانستند اما بر اساس فهرست سرخ سال 2000 تنها لاک پشت سبز در چنین وضعیتی قرار دارد. سایر خزندگانی که در خطر انقراض هستند عبارتاند از: لاک پشت فراتی، افعی البرزی و افعی خال دار. در طبقه آسیب پذیر نیز کروکودیل تالابی، لاک پشت مهمیزدار و آسیایی و افعی دماوندی قرار گرفته اند.
در دورههای راهنمای تور طبیعت گردی ارسباران، علاوه بر شناخت انواع گیاهان، پستانداران و حشرات به معرفی گونههای متفاوت خزندگان نیز خواهیم پرداخت.