معنای اکوتوریسم

اکوتوریسم (Ecotourism) که خلاصه شده واژه Ecological tourism است، از دو واژه Eco به معنی «بوم»، «طبیعت» و Tourism به معنای «گردشگری» تشکیل شده است که تمام کلمه را با طبیعت‌گردی و یا بوم‌گردی معادل می‌کنند.

فرهنگ فارسی معین، واژه اکوتوریسم را معادل با طبیعت‌گردی در نظر گرفته و آن را نوعی از جهانگردی که به منظور بازدید از طبیعت و حفظ محیط زیست است تعریف می‌کند.

اکوتوریسم چیست؟

اکوتوریسم یکی از شاخه‌های گردشگری و جزو شاخه‌های نوظهور آن است. مهمترین انگیزه گردشگران از انتخاب این نوع از سفر، حس کنجکاوی است.

بر اساس آخرین تعریف جامعه بین‌المللی اکوتوریسم (TIES) در سال 2015، اکوتوریسم عبارت است از سفری مسئولانه به جاذبه‌های طبیعی برای لذت بردن، ادراک و قدر طبیعت را دانستن و همراهی با فرهنگ سنتی جوامع در راستای حفظ زیست‌بوم و پایداری فرهنگ جامعه محلی که آموزش جامعه محلی و میزبان نقش مهمی در آن دارد.

این نوع از گردشگری و سفر، جدا از تفریح و لذت بردن، مسئولیت‌هایی هم به همراه دارد از جمله:

• حفاظت از محیط زیست
• حرکت در جهت توسعه پایدار
• دوستی با فرهنگ بومیان و کمک به حفظ آن
• کمک به حفظ میراث طبیعی

علت شکل‌گیری اکوتوریسم را می‌توان گسترش شهرنشینی و پیامدهای آن از جمله آلودگی هوا، توسعه تکنولوژی و در نتیجه جدا شدن افراد از طبیعت دانست که به علت حس ذاتی نیاز به طبیعت، این کمبود را به گونه دیگری و در قالب سفر در طبیعت جبران کنند.

اکوتوریست کیست؟

فردی که به سفر مسئولانه در طبیعت می‌پردازد و علاقه‌مند به طبیعت، فرهنگ‌ها و همچنین حفظ آنهاست را اکوتوریست می‌گویند.

انواع گروه‌های اکوتوریستی بر اساس هدف عبارتند از:

• طبیعت‌گردان آزاد: بسیاری از افراد که به جهت علاقه خود و به صورت آزاد به طبیعت‌گردی می‌پردازند.
• طبیعت گردان سازمان یافته: افرادی که از طریق تورهای برنامه‌ریزی شده و گروه‌ها به طبیعت‌گردی می‌پردازند.
• طبیعت‌گردان علمی: افرادی که به جهت تکمیل تحقیقات خود به گردشگری در طبیعت می‌پردازند.

اکوتوریست‌ها را می‌توان با توجه به سن در دو گروه جای داد:

• کمتر از 40 سال: بیشتر علاقه‌مند به ماجراجویی، سرزمین‌های بکر و فعالیت‌های ورزشی.
• بین 35 تا 54 سال: علاقه‌مند به لذت بردن از طبیعت، تفریح و سرگرمی و بازدید از حیات‌وحش.

اصول اکوتوریسم

1. فرسایشی و استخراجی نبودن. (منظور از استخراجی، بروز رفتارهای آسیب زننده به محیط زیست و طبیعت است.)
2. ایجاد کردن اخلاق پایبندی به طبیعت
3. در اولویت قرار دادن رفتار زیست محیطی و اخلاق محور

از دیگر موارد مهم که در طبیعت‌گردی اهمیت دارد عبارتند از:

• حفظ محیط‌زیست
• تقویت آداب و رسوم بومیان
• ایجاد اشتغال برای مردم محلی
• ساخت امکانات سازگار با محیط
• آموزش به جامعه میزبان و مهمان و مشارکت آنها

انوع اکوتوریسم

اکوتوریسم بر اساس دیدگاه‌های مختلف، تقسیم‌بندی‌های متنوعی دارد که در زیر به آنها اشاره شده است:

• گردشگری اقلیمی
• گردشگری ساحلی
• گردشگری کوهستانی و برف
• گردشگری جنگل
• گردشگری کویر و بیابان
• گردشگری آبهای معدنی و گرم

لازم به ذکر است که انواع گردشگری ماجراجویانه، روستایی و عشایری و انواع دیگر، هر کدام در این تقسیم‌بندی‌ها ممکن است جای بگیرند.