تالاب شادگان
تالاب شادگان
تالاب بینالمللی شادگان یکی از تالابهای بزرگ ایران است. این تالاب در جنوب غربی ایران در جنوب شهر شادگان در استان خوزستان واقع شدهاست. در همایش تالابهای جهان که در رامسر برگزار شد تصمیم گرفته شد که سه تالاب شادگان، خورموسی و خور الامیه با عنوان تالاب شادگان شناخته شود. کنوانسیون رامسر معاهدهای بینالمللی است که در ۱۹۷۱ امضاء شدهاست به منظور حفظ و نگهداری تالابها میباشد. در این کنوانسیون فهرستی از تالابهای مهم جهان نیز تهیه شده که به «فهرست رامسر» شهرت دارد.
تالاب بینالمللی شادگان یکی از تالابهای بزرگ ایران است. این تالاب در جنوب غربی ایران در جنوب شهر شادگان در استان خوزستان واقع شدهاست. در همایش تالابهای جهان که در رامسر برگزار شد تصمیم گرفته شد که سه تالاب شادگان، خورموسی و خور الامیه با عنوان تالاب شادگان شناخته شود. کنوانسیون رامسر معاهدهای بینالمللی است که در ۱۹۷۱ امضاء شدهاست به منظور حفظ و نگهداری تالابها میباشد. در این کنوانسیون فهرستی از تالابهای مهم جهان نیز تهیه شده که به «فهرست رامسر» شهرت دارد. در این فهرست بریتانیا با ۱۶۴ تالاب از لحاظ تعداد و کانادا با ۱۳۰ هزار کیلومتر مربع تالاب، از لحاظ وسعت رکورددار است. مقر دائمی کنوانسیون در گلند، سوئیس است. گفته میشود سدسازی و رعایت نشدن نیاز آبی تالاب، تخلیه پسابهای آلودهای چون مزارع نیشکر، پرورش ماهی و فولاد خوزستان، عبور لولههای نفتی، فعالیت ۳۰ واحد پتروشیمی و تخلیه زبالههای شهری، این تالاب منحصربهفرد را از سال ۱۳۷۲ وارد فهرست قرمز تالابهای بینالمللی (لیست مونترو) کرده است. آب این تالاب بین المللی که از لحاظ رتبههای ثبت شده در یونسکو در گذشته در رتبه پنجم جهانی قرار داشت، از رودخانههای جراحی و کارون همچنین جزر و مد خلیج فارس تامین میشود که به رغم فصلی بودن بخش آب شیرین آن، آب شور تالاب به دلیل متصل بودن به خورها و خلیج فارس، دایمی میباشد.
پهناوری: حدود ۴۰۰ هزار هکتار
پناهگاه حیات وحش: ۳۲۷۷۶۵ هکتار
محل: واقع در جنوب غربی ایران و جنوب جلگه خوزستان حد فاصل شهرستانهای شادگان، آبادان، ماهشهر از ۴۸ درجه و ۱۷ دقیقه تا ۴۸ درجه و ۵۰ دقیقه و ۳۰ درجه و۱۷ دقیقه تا ۳۰ درجه و ۵۸ دقیقه
راه های دسترسی: اتوبان اهواز به آبادان در ضلع غربی تالاب و پناهگاه حیات وحش شادگان از محل سه راه دارخوین تا ابتدای ورودی شهر شادگان و از سه راه دارخوین تا ابتدای ورودی شهر آبادان- جاده آسفالته آبادان ماهشهر که از وسط تالاب و پناهگاه عبور میکند
آب وارده از رودخانه جراحی به این تالاب: سالانه حدود ۹۰۰ میلیون متر مکعب
مختصات: ۴۸ درجه و ۴۵ دقیقه شرقی (E) و ۳۰ درجه و ۳۰ دقیقه شمالی (N)
شماره ثبت در فهرست تالابهای بینالمللی کنوانسیون رامسر (تاریخ ۲۳/۶/۱۹۷۵) به شماره ثبت ۲۱R006.
گونههای زیستی: تاکنون ۱۵۲ گونه پرنده و۴۰ گونه پستاندار بوده که مهمترین آنها دلفین بینی بطری با نام علمی tursiops truncatus است که با حرکات نمایشی زیبا، بسیار دیدنی است. این حیوان در دهانه خلیج فارس و خور موسی به راحتی قابل مشاهده است. همچنین مردم روستاهای حاشیه تالاب شادگان به پرورش گاومیش مشغول میباشند و وجود تالاب شادگان، بستر مناسبی برای پرورش گاومیش بهوجود آورده است.
مهمترین پستانداران تالاب بینالمللی شادگان عبارتاند از: گراز، با نام محلی خنزیر و نام علمی sus scrofa، گربه جنگلی با نام محلی بزون و نام علمی felis chaus، شنگ بانام محلی چلیب المای و نام علمی lutra lutra، گرگ بانام محلی ذئب و نام علمی canis lupus، دلفین با نام محلی دلفین و نام علمی tursiops truncatus
هور الدورق یا هور الفلاحیه یا تالاب شادگان یکی از معدود تالابهایی است که در سازمان بینالمللی یونسکو ثبت جهانی شده است. این تالاب یکی از مهمترین سرمایههای طبیعی منطقه وجهان به شمار میآید.
هور الدورق جنوب اهواز واقع شده است که از شرق خورموسی واز غرب جاده کنونی آبادان به ماهشهر آن را احاطه میکند، اما قبل از احداث این جاده، هور تا چند کیلومتر بعد از این جاده امتداد داشته، همچنین این هور از جنوب به آبهای آزاد متصل است.
وسعت هور الدورق بیش از۴۵۰ هزار هکتار بوده اما متأسفانه به دلیل«عدم توجه به توابع زیست محیطی در انجام پروژههای توسعه صنعتی وراه سازی و..، خشکسالی، کم شدن آب ورودی به آن بدلیل سد سازی و.. و همچنین کم شدن آب ورودی به کارون و ذخیره وانتقال آب این رودخانه به مناطق دیگر، آبراهی که در جنوب اهواز ودر فصل زمستان، با افزایش آب رودخانه، آب شیرین هور را تأمین و در اصل تعویض می کرده، خشک گردیده وهور الدورق از آبراه حیاتی نیز محروم گشت» و دلایل دیگر باعث کم شدن بیش از حد وسعت این هور گردید.
در هور الدورق بیش از۲۰۰ نوع و گونه پستاندار، خزنده و پرنده و.. زندگی میکنند. که بیشتر این گونهها را پرندگان مهاجر از مناطق سردسیر تشکیل میدهند.
ازمهم ترین اثرات هور الدورق بر محیط زیست منطقه میتوان به جذب ذرات خاک معلق و کنترل سیلابهای بالا دست هور اشار کرد.
ورود پسابهای طرح نیشکر به هور توسط یک کانال بزرگ، عبور لولههای نفت از داخل هور، ورود فاضلاب شهری و صنعتی به هور، دفن زبالههای شهر در وسط هور و ساخت کارخانه فولاد در کنار هور میتوانند از مهم ترین مخاطر تهدید کننده هور الدورق باشند.
ورق (فلاحیه، شادگان) یکی از مهم ترین و تاریخی ترین شهرهای منطقه میباشد که قدمت آن به زمان عیلامیان میرسد. که در مورد نامگذاری آن نظرات متعددی وجود دارد:
۱- دورق یک شهر عیلامی است. کلمه«دور» در «دورق» یک کلمه عیلامی بوده و به معنای مکان و محدوده میباشد. وبا کلمه «دور» در «دورانتاش» تشابه دارد. کلمه «دار» به معنی اتاق و خانه و «دور» به معنی اتاقها و خانهها در زبان عربی نیز برگرفته از این کلمه عیلامی میباشند ومنشاء عیلامی دارند. همچنین بعضیها بر این باورند که نامگذاری شهر«دور خوین» که در کنار هور الدورق قرار دارد، نیز منشاء عیلامی دارد.
۲- نامگذاری دورق برگرفته از نام قبیله الدورقیه (دورقی) میباشد. قبیله الدورقیه (دورقی) از قبایل منتسب به قبیله بنی تمیم از قدیمی ترین ساکنان منطقه و هور میباشند و هم اکنون نیز آنجا ساکنند و به همین نام نیز خوانده میشوند.
3- وجه نامگذاری دورق بخاطر شکل هندسی این منطقه است. دورق در زبان عربی به شی یا مکان یا محدوده مخروطی شکل گفته میشود. و در اصلاحی به معنای«قاروره» در عربی وهمچنین گاهی اوقات به معنای بلوره یا اکواریوم نیز میآید. معادل انگلیسی دورق کلمه diacritic وبه معنای تفکیک کننده، تشخیص دهنده، جدا کننده و نشان تشخیص و تفریق میباشد.