از کجا شروع کنیم سال کهنه یا جدید؟

به دسامبر که می‌رسیم کم‌کم شهر‌ها، جاده‌ها و پیاده‌روها دلتنگ بابانوئل و درخت‌های تزیین شده سال نو می‌شوند. مهم نیست که ساکنان آن شهر حتما مسیحی باشند و این جشن برایشان بسیار اهمیت داشته باشد، همین که شور و حالی در خیابان‌ها می‌افتد و مغازه‌ها درخت کریسمس و تزیینات آن را می‌فروشند، حال آدم‌ها دگرگون می‌شود و کرختی و روتین زندگی آنها به هم می‌خورد.

درست است که عده‌ای معتقدند جشن کریسمس ریشه مذهبی دارد چون به تولد عیسی مسیح (ع) برمی‌گردد، اما درباره تاریخ تولد حضرت عیسی (ع) منبع دقیقی پیدا نکرده‌اند. روز دقیق کریسمس در همه کشورها یکسان نیست. به صورت سنتی روز 25 یا شامگاه 24 دسامبر را جشن می‌گیرند اما در کلیساهای ارتدکس شرقی که تقویم آنها مطابق با تقویم جولیان است، روز 7 ژانویه را کریسمس می‌دانند.

ریشه نام کریسمس از دو واژه Christes maesse به معنی «جشن مسیح» گرفته شده است. ایام 12 روزه کریسمس از 25 دسامبر شروع می‌شود و تا 6 ژانویه که جشن خاج شویان است ادامه دارد.

بسیاری از افراد جشن کریسمس را با سال نو اشتباه می‌گیرند و فکر می‌کنند هر دو در یک روز قرار دارد اما باید گفت سال نو ابتدای سال جدید میلادی که 1 ژانویه است، جشن گرفته می‌شود و کریسمس 4-5 روز قبل از آن در دسامبر سال کهنه. 

کریسمس در فرهنگ‌های مختلف چگونه است؟

قبل‌تر گفتیم که سال‌هاست جشن کریسمس از قالب صرفا مذهبی آن خارج شده و در کشورهای مختلف با آداب و آیین‌های گوناگون برگزار می‌شود. در اینجا نگاهی به این جشن در کشورهای مختلف می‌اندازیم:

• اروپای مرکزی: که شامل چک، آلمان، لهستان، اسلوواکی، اتریش، مجارستان، سوئیس و دیگر مناطق مرکزی اروپا می‌شود، روز 24 دسامبر را جشن می‌گیرند و غذای سنتی خودشان را درست می‌کنند. لهستان، چک و اسلوواکی ماهی کپور را با سالاد گوجه و سوپ ماهی درست می‌کنند و مناطق دیگر هم مخلوطی از قارچ و مواد غذایی دیگر.
• آمریکا: در آمریکا از یک هفته مانده به کریسمس، خانه خودشان را آماده می‌کنند و برای مراسم آماده می‌شوند.
• ژاپن: ژاپنی‌ها با وجود اینکه از آیین شینتو پیروی می‌کنند و مسیحی نیستند، کریسمس را هم جشن می‌گیرند و برای یکدیگر هدیه می‌خرند.
• چین: در چین تعداد مسیحیان اندک است با این وجود رسومات مخصوص به خود را دارند که شامل خوردن بوقلمون، فوت کردن شمع‌ها و هدیه دادن است.
• آفریقا: در آفریقا با توجه به آب و هوای گرم، درخت کاج بسیار نادر و کمیاب است به همین دلیل برای درخت کریسمس خود به جای درخت کاج، از درخت نارگیل استفاده می‌کنند.
• ایران: ایرانیان مسیحی از گذشته‌های دور تا کنون مانند سایر کشورها، کریسمس را جشن گرفته‌اند. از چند هفته مانده به کریسمس خانه‌های خود را با درخت و زیورآلات آن تزیین می‌کنند و هنگام کریسمس به یکدیگر هدیه می‌دهند.

نقش درخت و تزییناتش در کریسمس چیست؟

 از کودکی تصویری که در ذهن اکثر آدم‌ها از کریسمس شکل می‌گیرد، درخت و تزیینات همراه آن است. درباره منشا درخت کریسمس داستان‌ها و افسانه‌های مختلفی گفته شده است که نمی‌توان هیچ کدام را به صورت قطعی پذیرفت. اما اگر بخواهیم از معنای آن بگوییم، این درخت نشانه جاودانگی و تقدس است و گاهی از آن به عنوان سمبل بهشت یاد می‌کنند که با تزیینات، این معنا تقویت می‌شود. اینطور می‌گویند که سنت درخت کریسمس پس از قرن 16 میلادی از آلمان به سایر کشورها منتقل شد، زیرا قبل از آن چندان نقش پررنگی در کریسمس نداشت.

هر کشور و منطقه‌ای با توجه به فرهنگ و اعتقادات خود آن را تزیین می‌کند؛ مثلا مسیحیان ژاپن با بادبزن و فانوس‌های کوچک، مردم اوکراین با عنکبوت و تار عنکبوت که از نظرشان خوش یمنی می‌آورد، دانمارکی‌ها با پرچم‌های کوچک، زنگوله و ستاره، لهستانی‌ها با مجسمه‌های کوچک فرشته، طاووس، پرنده و ستاره، سوئدی‌ها با تزیینات چوبی با رنگ‌های درخشان و حیوانات پوشالی درخت خانه‌شان را تزیین می‌کنند. اما بیشتر آنها در بالای درختشان یک فرشته به نشانه ترساندن ارواح شیطانی می‌گذارند. 

قدیمی‌ترین درخت کریسمسی که تا کنون حدس می‌زنند، مربوط به سال 1510 در شهر ریگا بوده است که امروزه در جایگاه آن به 8 زبان، جمله‌ای به این مضمون نوشته شده: «اولین درخت سال نو در ریگا». 

بابانوئل از کجا تصمیم گرفت برایمان هدیه بیاورد؟ 

سنت نیکولا یا سانتا کلوز یک اسقف مهربان اهل آسیای صغیر در سده چهارم میلادی بود که مهربانی او با کودکان مشهور بود و به مرور در تاریخ باعث ایجاد فرهنگی در جشن سال نو شد. سالیان سال است که کودک‌های خانواده جوراب‌هایی به درخت آویزان می‌کنند و معتقدند که سنت نیکولا که امروزه به بابانوئل معروف شده، درون آن برایشان هدیه می‌گذارد.

جالب است بدانید هر ساله جشن کریسمس گردشگران زیادی را به خود جذب می‌کند. بعضی شهرها حراج‌های شگفت‌انگیز می‌گذارند، بعضی تزیینات و حال و هوای کریسمس جالبی دارند و گاهی هم رویدادهای مخصوص به آن باعث جابه‌جایی گردشگران از شهری به شهر دیگر می‌شوند.