افعی دماوندی از گروه مارهای بسیار سمی، خطرناک و کمیاب است که در ایران تنها در بخش البرز مرکزی و در گروه ارزشمندترین خزندگان ایران قرار دارد. از دیگر فواید این جانور می‌توان به تهییه پادزهر و دارو از آن اشاره کرد که در علم پزشکی بسیار مورد استفاده قرار می‌گیرد.

• افعی کوهستانی لطیفی (دماوندی)، با نام علمی: Vipera latifii Mertens

افعی دماوندی دارای سری مثلثی شکل و کوچک با دمی کوتاه و بدنی نسبتا باریک از گونه‌های در حال انقراض است که تقریبا از 20 تا 30 سال قبل در ایران به عنوان گونه آسیب پذیر معرفی و از همان موقع در لیست حفاظت قرار گرفت. اما متاسفانه طی تحقیقات مشخص شد، تعداد این گونه ارزشمند با کاهش جدی مواجه بوده‌ است. وجود مارها در اکوسیستم‌ها بسیار پر‌رنگ است زیرا آنها به تنظیم تعداد جوندگان در اکوسیستم کمک می‌کنند و علاوه بر آن، مارها از بدو تولد تا هنگامی که قادر به شکار جوندگان باشند از لاروها و حشرات تغذیه می کنند که از این رو با شکار حشرات باعث از بین رفتن آفات در طبیعت می‌شوند. امروزه بر اثر بی‌توجهی به این خزنده و برهم خوردن اکوسیستم در طبیعت توسط انسان تعداد آنها در طبیعت رو به کاهش است. 

• تهدیدات منطقه:

1. کشته شدن توسط افراد رهگذر و توریست‌های ناآگاه در حین بازدید از مناطق زیستگاهی این گونه
2. صید آن‌ها به صورت غیر مجاز برای سم‌گیری و تولید پاد‌زهر 
3. چرای بی‌رویه دام‌ها در مناطق زیستگاهی به خصوص در زمان تولید مثل آن‌ها
4. آتش زدن و از بین بردن لانه‌ها و پناهگاه‌های آنان توسط چوپانان
5. و...

از مارهای کوهستانی در دنیا تنها 8 گونه شناسایی شده که 3 گونه آن‌ها در ایران وجود دارد. افعی البرزی نیز یکی از آنهاست که به دلیل وجود این گونه بیشتر در تهران، مازندران و البرز آن را با عنوان افعی البرزی یا دماوندی و از طرفی دیگر آن را افعی لطیفی به افتخار نویسنده کتاب مارهای ایران محمود لطیفی نامگذاری کرده‌اند.

• ویژگی‌های ظاهری و محل رویت:

1. افعی دماوندی با رنگ‌های نقره‌ای، قهوه‌ای، و گاهی با رنگ زرد با نقش‌ها و خطوط متفاوتی در طبیعت مشاهده می‌شود.
2. اندازه  بدن آن‌ها حداکثر 79 سانتیمتر با طول دم 5 سانتیمتر است.
3. بعد از بلوغ در فصل تابستان بین 5 تا 10 نوزاد به دنیا می‌آورد.
4. در مناطق ییلاقی، کوهستانی زیر سنگها و بوته‌ها و درختچه‌ها قابل رویت‌اند.

در آخر برای آشنایی با دوزیستان و خزندگان ایران و دیگر سرفصل‌های آموزشی دوره‌های راهنمای تور طبیعت گردی به صفحه دوره‌های کوتاه مدت گردشگری ارسباران مراجعه کنید.