زمین‌گردشگری را بشناسیم

زمین‌گردشگری که از دو جز زمین (Geo) و گردشگری (Tourism) تشکیل شده، سه محور مهم دارد:

• مسئولیت محیط‌زیستی؛ با تعهد به حفظ منابع و تنوع زیستی
• مسئولیت فرهنگی؛ با تعهد به احساس و ایجاد میراث محلی 
• تعامل؛ جمع کردن عنصرهای جغرافیایی برای ایجاد یک تجربه غنی از سفر که برای انواع مسافران، جذاب باشد.

زمین‌گردشگری اولین بار در لندن تعریف شد. دو دیدگاه در زمین‌گردشگری (ژئوتوریسم) وجود دارد:

1. دیدگاه صرفاً زمین‌شناسی و ژئومورفولوژیکی با تمرکز بر توسعه پایدار. این دیدگاه در جهان بیشتر تعریف شده است.
2. توسعه پایدار جغرافیایی؛ تأکید بر حفاظت جغرافیایی از مکان‌ها.

تفاوت زمین‌گردشگری با طبیعت‌گردی در چیست؟

گرچه زمین‌گردشگری و طبیعت‌گردی هر دو در حفظ منابع و توسعه پایدار مشترک هستند، امّا تفاوت‌هایی هم دارند.

زمین‌گردشگری و طبیعت‌گردی هر دو سفر در طبیعت هستند و با انواع دیگر سفر مانند تاریخی و فرهنگی متفاوت هستند؛ امّا منظور از طبیعت‌گردی، توجه به جاذبه‌ها و میراث جاندار است؛ مانند گیاهان، جانوران و غیره. امّا زمین‌گردشگری، طبیعت و میراث غیرجاندار را شامل می‌شود؛ مانند پدیده‌های مختلف زمین‌شناسی که در اثر رسوبگذاری، فرسایش و غیره شکل گرفته‌اند.

زمین‌گردشگری به نسبت طبیعت‌گردی، شاخه جدیدتری است و به همین دلیل در بعضی کشورها هنوز به صورت کامل شناخته شده نیست. 

راهنمای زمین‌گردشگری کیست؟

راهنمای زمین‌گردشگری (ژئوتوریسم)، کسی است که سفرهای زمین‌گردشگری را برگزار می‌کند. این راهنما باید با تمام پدیده‌های زمین‌شناسی که به آنها سفر می‌کند، آشنا باشد و بتواند اطلاعات کاملی به مسافران خود بدهد.

در کنار اطلاعات و دانشی که دارد، لازم است به مسئله حفاظت از محیط‌زیست و کمک به جامعه محلی هم توجه کند. باید به مسافران خود توضیح دهد که جاذبه‌ها و میراثی که می‌بینند، در صورتی که آسیب ببینند، به راحتی قابل ترمیم نیست.

یک راهنمای زمین‌گردشگری (ژئوتوریسم) کسی است که به خوبی جاذبه‌های زمین‌شناسی کشور خود را می‌شناسد و می‌تواند مسیرهای جذابی در سفرهای خود انتخاب کند. مسیرهایی که برای مسافران نه تنها جذاب باشد، بلکه آنها را به جستجوی بیشتر و کاوشگری سوق دهد.

راهنمای زمین‌گردشگری (ژئوتوریسم)، قبل از سفر به یک منطقه، با اطلاعات آب و هواشناسی که دارد، سفر خود را برنامه‌ریزی می‌کند. همچنین سعی می‌کند در برنامه‌های خود با پیش‌بینی دقیق شرایط سفر، میزان خطرات احتمالی را به صفر برساند. امّا در صورتی که حادثه‌ای هم اتفاق بیافتد، با آموزش‌ کمک‌های اولیه‌ای که دیده است، سلامت مسافران را تضمین می‌کند.

البته اینگونه سفرها بیشتر برای دانشجویان زمین‌شناسی و ژئومورفولوژی جذاب است؛ امّا راهنمای زمین‌گردشگری باید بتواند نیازهای مسافران خود را در سطوح اطلاعاتی متفاوت، برطرف کند.

جایگاه راهنمای زمین‌گردشگری در ایران

ایران با وجود قدمتی که از نظر زمین‌ساختی دارد، دارای جاذبه‌های متنوع زمین‌شناسی و ژئومورفولوژیکی است. در سال‌های اخیر با ایجاد ژئوسایت‌ها و توجه به زمین‌گردشگری، این حوزه در حال رونق گرفتن است. بنابراین نیاز به راهنمای زمین‌گردشگری (ژئوتوریسم) به شدت در آن احساس می‌شود.