گزارش نهایی از پروژه جایکا در قشم
جایکا، راهی به سوی آینده
جایکا، راهی به سوی آینده
تلاش برای تبدیل جزیره قشم به اکوآیلند، یکی از مهم‌ترین و به یادماندنی‌ترین پروژههایی است که ارسباران در آن با کمک آژانس همکاری‌های بین‌المللی ژاپن (جایکا)، جامعه محلی و مدرسین دلسوز در خانواده گردشگری، شرکت داشته است. در گزارش نهایی این پروژه، ارسباران از دستاوردها، آموخته‌ها و راهکارهایی گفته که می‌توانند برای ادامه کار و پیشبرد پروژه‌های بعدی کارایی داشته باشند.
ارسباران از سال گذشته تا اوایل سال جاری، با همکاری جایکا (آژانس همکاری‌های بین‌المللی ژاپن) متصدی آموزش فنون و مهارت‌هایی برای جامعه محلی در جزیره قشم شده بود. در این پروژه مدرسین گردشگری با توجه به برنامه‌ریزی‌های مدون در کلاس‌ها حضور پیدا کردند و برای مردم سه روستای سهیلی، کوورزین و طبل از فرصت‌ها و تهدیدهایی گفتند که می‌تواند کسب و کار، زندگی، معیشت و نسل آینده آنها را تحت تاثیر قرار بدهد.
چرا قشم؟
ارسباران و جایکا با همکاری یکدیگر به دنبال آموزش و بالا بردن سطح آگاهی مردمی بودند که در یکی از مهم‌ترین و ارزشمندترین بخش‌های این سرزمین زندگی می‌کنند. قشم با پتانسیل‌های بسیار بالای زیست‌محیطی، ژئوتوریستی و فرهنگی در کنار مردمی مهربان و خونگرم، سال‌هاست که مورد توجه قشرهای گوناگونی قرار گرفته است. به دلیل تمام این زیبایی‌ها، قشم نیاز به مراقبت دارد. مراقبتی که برای رسیدن به آن باید جامعه محلی آگاه باشد، دلسوزانه با محیط اطرافش برخورد کند و نگذارد سرزمینش به خاطر سودهای کوتاه مدت دچار مشکلات بلندمدت و یا غیرقابل جبران شود. در نتیجه این تفکر و چشم‌اندازهایی که برای توسعه‌ی سرزمین‌ها در نظر گرفته شده است، قشم برای تبدیل شدن به اکو آیلند و حرکت به سمت روزهای بهتر آماده می‌شود.
در این پروژه چه آموختیم؟
در طول برگزاری و پیشبرد پروژه و در روند برگزاری کلاس‌ها، موضوعات بسیار مهمی را درباره قشم و مردم آن آموختیم. از آنجا که اجرای پروژههایی نظیر آنچه که ارسباران و جایکا آن را آغاز کردند در کشور ما کم‌نظیر است، این آموزه‌ها برای پیشبرد برنامه‌های مشابه و دست‌یابی به اهداف مورد نظر می‌تواند بسیار کارایی داشته باشد. بخشی از آنچه که ما از پیشبرد پروژه تبدیل قشم به اکوآیلند آموختیم در ادامه آمده است.
1. زمان برگزاری کلاس‌های آموزشی باید با توجه به شیوه معیشت فراگیران (مثلا فصل ماهیگیری) و فصل‌های مهم آن برنامه‌ریزی لازم انجام شود تا افراد بیشتری بتوانند در کلاس‌ها شرکت کنند. به‌صورت خلاصه این‌طور می‌توان گفت که انعطاف‌پذیری و نرمش و پذیرش واقعیت‌های محیطی برای نظام‌های آموزشی که قرار است با جوامع محلی همکاری کار کنند، بسیار حائز اهمیت است.
2. وقتی فراگیران موضوعاتی را به خوبی آموختند، کمک گرفتن از آنها برای آموزش به افراد دیگر بسیار کارا و اثرگذار است.
3. شیوه‌های درست بهره‌مندی از طبیعت اطراف، ارتباط با ارگان‌ها و ارسال درخواست به آنها یکی از مهم‌ترین موضوعاتی است که باید آموزش آن برای جامعه محلی در نظر گرفته شود.
4. از آنجا که جامعه محلی تجربه حضور در این شکل از کلاس‌ها را ندارند لازم است تعامل و احترام به شرایط آنها در بالاترین سطح اجرا شود. برای مثال بهتر است برای پرسیدن سوال‌ها از داوطلبین کمک بگیریم و نگذاریم که افراد حاضر در کلاس اگر جواب سوالی را نمی‌دانند خجالت بکشند و از ادامه حضور در کلاس‌ها منصرف شوند.
در دو سفر آموزشی چه گذشت؟
در طول پیشبرد پروژه، دو سفر آموزشی برگزار شد. اولین سفر برای کسانی بود که می‌خواستند به عنوان مدرس با پروژه جایکا فعالیت کنند دومین سفر برای شاگردان ممتاز حاضر که در کلاس مدرسین دوره اول برگزار شد.
نکته مهم درباره سفر دوم آن است که از پیش برنامه‌ای برای آمدن شاگردهای ممتاز نبود و قرار بود، برای بررسی بیشتر نمایندگان ارسباران به قشم سفر کنند. اما ارسبارانی‌ها به پیشنهاد نماینده جایکا در ایران، تصمیم گرفتند به این سفر نروند و هزینه آن‌را به کسانی اختصاص بدهند که دوره‌های آموزشی را بسیار مشتاقانه دنبال می‌کردند.
سفر دوم به مقصد تهران و به منظور آشنا کردن فراگیران با دستاوردهای افرادی بود که با شرایطی مشابه در قسمت‌های دیگر این سرزمین کار و زندگی می‌کنند برنامه‌ریزی شد. این سفر کمک می‌کرد تا فراگیران امید بیشتری برای ادامه راه داشته باشند و ارزش آموزش‌هایی که دریافت کرده‌اند را بهتر درک کنند. در این راستا با هماهنگی مسئولین جایکا در ایران، چهار نفر از قشم به تهران آمدند تا از «نمایشگاه توانمندی‌های روستاییان و عشایر» بازدید کنند. دوستان ما از قشم از سه روستای طبل، سهیلی و کوورزین یعنی همان روستاهایی که در پروژه‌ی جایکا برنامه‌های آموزشی برایشان ترتیب داده شده بود آمدند و بازدیدشان از نمایشگاه را اثرگذار، به‌یادماندنی و انگیزشی توصیف کردند.
ارزیابی نهایی چه بود؟
در پایان دوره‌های آموزشی از تمام فراگیران آزمون‌های مدونی گرفته شد. این آزمون کمک کرد تا بدانیم کدام آموزش‌ها بیشتر از بقیه برای جامعه محلی جالب بوده، چه نیازهای آموزشی دیگری وجود دارد و کدام فراگیران امتیازهای بالاتری را کسب کرده‌اند. به غیر از آزمون، نمایندگان ارسباران بدون اطلاع قبلی مجدد به قشم مراجعه کردند تا نتیجه آموزش‌ها را در محیط ببینند. برخی از آنچه که در این بازدید نتیجه گرفته شد، به شرح زیر است:
1. در هر سه روستا ناخدایان آموزش دیده رفتار تحسین‌برانگیزی داشتند و آموزش‌هایی که دیده بودند را به سایرین نیز منتقل می‌کردند.
2. بسیاری از فراگیران اعلام کردند که حالا می‌دانند قشم و محیط زندگی آنها بسیار با ارزش است و باید از آن مراقبت کنند.
3. محیطی مناسب برای ارزیابی پتانسیل‌های بیشتر جزیره فراهم شد و جامعه محلی به افراد حاضر در پروژه اعتماد کردند.
4. بر ارزش لباس سنتی و غذاهای بومی صحه گذاشته شد و جامعه محلی دریافت که حفاظت از فرهنگ‌های کهن تا چه اندازه می‌تواند برایش سودمند باشد.
5. ارتباط جامعه محلی با گردشگران بسیار بهبود پیدا کرد و ناخدایان از این ارتباط ابراز خرسندی کردند.
هزار راه نرفته
با اینکه پروژه اکوآیلند روزهایی بسیار نیک را به جامعه محلی قشم هدیه داد اما هنوز هم جای بسیاری برای فعالیت‌های تکمیلی، فرهنگ‌سازی، بهبود فضاهای فیزیکی، بالا بردن ضریب امنیت، آموزش و ارتباطات وجود دارد.
در پایان ارسباران امیدوار است که با پرداختن به پروژههایی نظیر آنچه که با همکاری جایکا گذشت، نه تنها قشم و نه تنها سرزمین ما بلکه تمام جهان روزهایی شاد و آباد را سپری کنند. روزهایی که برای رسیدن به آنها باید از مسیر آموزش، تعامل و همکاری بگذریم.
دوست دارید بیشتر درباره همکاری ارسباران و جایکا بدانید؟ از شما دعوت می‌کنیم مطالب زیر را مطالعه بفرمایید:
